Προθέσεις και σκέψεις της «τουρκικής ελίτ»

sigmalive.com

48,5% ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΘΕΩΡΟΥΝ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΩΣ ΠΟΛΥ ΠΙΘΑΝΗ ΑΙΤΙΑ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Έρευνα με θέμα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Κυπριακό και τον διεθνή ρόλο της Τουρκίας, δημοσίευσε το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Kadir Has

72,7 τοις εκατό της τουρκικής ελίτ πιστεύουν πως η Ελλάδα εμποδίζει τη λύση στο Κυπριακό

Ο έλεγχος των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία μιας ενδεχόμενης ελληνοτουρκικής κρίσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας με θέμα την «Αντίληψη της τουρκικής ελίτ» για την τουρκική εξωτερική πολιτική σε σχέση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που δημοσίευσε πρόσφατα το Κέντρο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (CIES) του Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης. Στην έρευνα, η οποία παρουσιάστηκε από τον Έλληνα Διευθυντή του CIES Δημήτριο Τριανταφύλλου, με τη βοήθεια του Υποψηφίου Διδάκτορα Διεθνών Σχέσεων Cihan Dizdarogl, προκύπτει σε γενικό πλαίσιο πως το Κυπριακό είναι ζωτικής σημασίας και για τις δύο πλευρές και σχετίζεται με την επίλυση των διμερών ζητημάτων.

Η σχετική έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Πανεπιστήμιο Kadir Has μέσω του προγράμματος BAF και αποτελεί ουσιαστικά συνέχεια μιας προηγούμενης μελέτης του Νοεμβρίου του 2014, που εκπόνησαν ο Αναπληρωτής Καθηγητής Τριανταφύλλου μαζί με τον αναπληρωτή Καθηγητή Κώστα Υφαντή για το Ελληνικό Παρατηρητήριο του London School of Economics με θέμα τις αντιλήψεις της ελληνικής ελίτ για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Συγκριτικά, το ποσοστό των ατόμων στην Τουρκία που δήλωσαν ότι το Κυπριακό πρέπει να λυθεί ανέρχεται στο 95,9 τοις εκατό, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι 92,4 τοις εκατό. Ένα 52,3 τοις εκατό της τουρκικής πολιτικής ελίτ θεωρούν πως η Τουρκία διαδραματίζει έναν κατάλληλο ενεργό ρόλο στις προσπάθειες λύσης του προβλήματος, ενώ το 72,7 τοις εκατό πιστεύουν πως η Ελλάδα εμποδίζει τη λύση στο νησί.

Δομή και χαρακτηριστικά

Σε γενικό πλαίσιο, η εν λόγω έρευνα επικεντρώνεται σε τρία διαφορετικά θέματα. Το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου προσπαθεί να ανακαλύψει πώς η τουρκική ελίτ αντιλαμβάνεται τη θέση της Τουρκίας στον κόσμο, με έμφαση στην ισχύ της χώρας να επηρεάσει τις περιφερειακές εξελίξεις και / ή την παγκόσμια πολιτική. Η δεύτερη ομάδα ερωτήσεων επικεντρώνεται στην Ελλάδα και συγκεκριμένα εξετάζει τις αντιλήψεις της τουρκικής ελίτ αναφορικά με την εξωτερική πολιτική της γείτονος χώρας, τις εσωτερικές της υποθέσεις και τον ρόλο της στην παγκόσμια πολιτική σκηνή.

Τέλος, η τρίτη ομάδα ερωτημάτων ασχολείται με το ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, και πιο συγκεκριμένα με το πώς η τουρκική ελίτ αντιλαμβάνεται το σημερινό επίπεδο των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Όσον αφορά την ομάδα εστίασης, η έρευνα προσδιορίζει την «τουρκική ελίτ» μέσα στις ακόλουθες έξι κατηγορίες:

* Επιχειρηματίες: Τα μέλη της TUSIAD, της TOBB, της MUSIAD και της TUSKON.

* Δημοσιογράφοι: Διπλωματικοί συντάκτες, ανώτεροι συντάκτες, σχολιαστές σε μεγάλες εφημερίδες, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, καθώς και ειδησεογραφικές ιστοσελίδες.

* Διπλωμάτες: Γενικοί Διευθυντές, επικεφαλής και ανώτερο προσωπικό πρεσβειών, καθώς επίσης πρώην πρεσβευτές.

* Στρατιωτικοί: Ταξίαρχοι και ανώτατοι αξιωματικοί, καθώς και ανώτεροι στρατιωτικοί εν αποστρατεία.

* Πολιτικοί: Μέλη της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης από διαφορετικά κόμματα, μέλη της Επιτροπής Εθνικής Άμυνας, της Επιτροπής Εξωτερικών υποθέσεων, της Επιτροπής σχετικά με την εναρμόνιση της ΕΕ, και την Επιτροπή Ασφάλειας και Πληροφοριών των σχετικών υπουργείων.

* Ακαδημαϊκοί / Εκπρόσωποι Δεξαμενών Σκέψης (think tanks): Διεθνολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες, ερευνητές και εκπρόσωποι think-tanks.

Η αρχική έρευνα διήρκησε οκτώ εβδομάδες και ξεκίνησε στις 2 Μαρτίου 2016, ενώ στις 17 Νοεμβρίου 2016 ακολούθησε δεύτερη έρευνα διάρκειας δυο εβδομάδων. Ο αριθμός των ερωτηματολογίων που απεστάλησαν ήταν: Ακαδημαϊκοί 304, Στρατιωτικοί 150, Διπλωμάτες 196, δημοσιογράφοι 208, Επιχειρηματίες 143 και Πολιτικοί 149. Από αυτούς ανταποκρίθηκαν 99 ακαδημαϊκοί, 33 αξιωματικοί, 39 διπλωμάτες, δημοσιογράφοι και επιχειρηματίες και ένας πολιτικός.

Έλλειψη εμπιστοσύνης

Αναφορικά με τα ελληνοτουρκικά, η έρευνα καταδεικνύει ότι υπάρχει ισχυρή υποστήριξη για τη διαδικασία επαναπροσέγγισης των δύο χωρών. Ενώ το 89 τοις εκατό της τουρκικής ελίτ δηλώνουν πως «συμφωνούν απόλυτα» με τη στρατηγική επαναπροσέγγισης που η Τουρκία έχει εφαρμόσει απέναντι στην Ελλάδα από το 1999, το ποσοστό αυτό από πλευράς της ελληνικής ελίτ (στην προηγούμενη έρευνα) ήταν στο 63.65 τοις εκατό. Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον πως μόνο το 28 τοις εκατό της τουρκικής ελίτ αναφέρουν ότι η Τουρκία μπορεί να εμπιστευτεί την Ελλάδα, ενώ παράλληλα μόνο το 11,4 τοις εκατό της ελληνικής ελίτ πιστεύουν πως η Ελλάδα μπορεί να εμπιστευτεί την Τουρκία.

Αιτίες κρίσης

Σε περίπτωση που ξεσπάσει μια κρίση ανάμεσα στις δύο χώρες, η πλειοψηφία των Τούρκων που ερωτήθηκαν (69,7 τοις εκατό των ακαδημαϊκών, 84,9 τοις εκατό των στρατιωτικών και 66,7 τοις εκατό των διπλωματών, των ΜΜΕ και των εκπροσώπων των επιχειρήσεων) πιστεύουν ότι αυτή θα σχετίζεται με τους ενεργειακούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου. Ως δεύτερη αιτία θεωρείται το Αιγαίο, ενώ ακολουθεί η Κύπρος, μετά η Θράκη και τελευταίο το προσφυγικό. Για την περίπτωση του Κυπριακού πρέπει να σημειωθεί πως βάση της έρευνας, ένα ποσοστό 48,5 τοις εκατό των στρατιωτών πιστεύουν «πολύ» πως είναι αιτία κρίσης, ποσοστό αρκετά υψηλότερο από τις άλλες περιπτώσεις.

ΕΕ και οικονομική κρίση

Επιπλέον, το 47,7 τοις εκατό της τουρκικής ελίτ συμφωνούν στο ότι η Ελλάδα είναι ένα σημαντικό κράτος μέλος της ΕΕ, ενώ το 66,3 τοις εκατό πιστεύουν ότι η Ελλάδα μπορεί να επηρεάσει τη διεθνή πολιτική, διότι είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Εντούτοις, μόλις το ένα τέταρτο (25 τοις εκατό) δήλωσαν πως «Συμφωνούν απόλυτα» με την άποψη ότι «Η Ελλάδα υποστηρίζει την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ». Το ποσοστό της τουρκικής ελίτ που συμφωνούν ότι η βελτίωση της οικονομίας στην Ελλάδα είναι, επίσης, προς το συμφέρον της Τουρκίας αγγίζει το 79 τοις εκατό, ενώ το 81,4 τοις εκατό πιστεύουν πως η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει την εξωτερική πολιτική της Αθήνας.

Πάντως ένα 82,6 τοις εκατό πιστεύουν πως η Ελλάδα έχει άλλες εναλλακτικές πέραν από την Ε.Ε, χωρίς ωστόσο αυτές να προσδιορίζονται επαρκώς στην έρευνα. Ένα 45,9 τοις εκατό των ερωτηθέντων θεωρούν μάλιστα την Ελλάδα ως στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ, ενώ σχεδόν διχασμένες είναι οι απόψεις για το αν ο Έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα μπορέσει να αλλάξει την εξωτερική πολιτική της χώρας.

Θέλουν πιο ενεργό ρόλο

Εκείνοι που πιστεύουν ότι η Τουρκία πρέπει να επιδιώξει μια «πιο ενεργό εξωτερική πολιτική», η οποία να μην περιορίζεται στις παραδοσιακές διενέξεις (Κυπριακό, Ελληνοτουρκικά, Αρμενικό), ανέρχονται στο 71,5 τοις εκατό. Το ποσοστό αυτό έρχεται σε αντίθεση με το 79,1 τοις εκατό που πιστεύουν ότι η Άγκυρα «αποστασιοποιείται» από τη Δύση και κινείται πιο κοντά στον μουσουλμανικό κόσμο. Την ίδια ώρα, το 26,7 τοις εκατό θεωρούν πως η Τουρκία μπορεί να μετατραπεί σε γέφυρα μεταξύ της Δύσης και του Μουσουλμανικού Κόσμου.

Σε απάντηση στην ερώτηση «Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι τα παγκόσμια προβλήματα (Αφγανιστάν, Συρία, διεθνής τρομοκρατία, υπερθέρμανση του πλανήτη, κ.λπ.) αφορούν την τουρκική εξωτερική πολιτική;», περίπου το 76,2 τοις εκατό απάντησαν «πάρα πολύ». Το ποσοστό των ατόμων που πιστεύουν πως η Τουρκία διαδραματίζει έναν ενεργό ρόλο στην επίλυση της προσφυγικής κρίσης είναι 57 τοις εκατό. Για την ίδια ερώτηση όσον αφορά την Ελλάδα το 62,2 τοις εκατό πιστεύουν πως η χώρα μπορεί να διαδραματίσει έναν ενεργό ρόλο στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Επιπλέον, στην ερώτηση κατά πόσον πιστεύουν πως η Τουρκία, ως ενεργειακός κόμβος, μπορεί να διαδραματίσει έναν ενεργό ρόλο στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ, μετά την ανακάλυψη νέων πόρων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, συμφωνούν το 61 τοις εκατό των ερωτηθέντων.