Έχουν γραφτεί και βιβλία για το θέμα των "χαμένων βιβλιοθηκών". Είναι επειδή το θέμα είναι "πιασάρικο". Όμως όσες βιβλιοθήκες και να χάθηκαν, κάηκαν, καταστράφηκαν, λεηλατήθηκαν, τα αρχαία βιβλία επιβίωσαν. Τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό.
Πριν από κάθε μεγάλη κρίση στην ιστορία των κοινωνιών, χιλιάδες βιβλία μεταφέρονταν αλλού. Πάντα υπήρχαν εκείνοι που το ανελάμβαναν. Οι "επιμελητές", ανώνυμοι ως επί το πλείστον, φρόντιζαν να σώσουν ό, τι σημαντικότερο υπήρχε στις συλλογές.
Στην Αλεξάνδρεια η Βιβλιοθήκη κάηκε πολλές φορές κι όχι μία. Όμως, πολύ πριν την ολέθρια πυρκαγιά Χριστιανών και Μουσουλμάνων, παρά το ό,τι εκείνη η αχανής συλλογή με (μόνο) μεταφρασμένα στα ελληνικά βιβλία, υπέστη κι άλλες λεηλασίες (η ίδια η Κλεοπάτρα "δώρισε" στη Ρώμη ένα καλό τμήμα της), ο μεγάλος πυρήνας της σώθηκε. Σώθηκε διότι μεταφέρθηκε σε άλλες βιβλιοθήκες, άλλων πόλεων κι αν δεν μεταφέρθηκαν αυτούσια τα ίδια τα βιβλία, μετεγράφησαν και διαδόθησαν και πάλι.
Γιατί αυτή η λαικίστικη, εμμονική, αναφορά στην Αλεξάνδρεια; Η Κτησιφών είχε τεράστια βιβλιοθήκη. Η Έφεσος επίσης, η Κόρινθος, η Αθήνα, η Αντιόχεια, η Άσσος, τα Μέγαρα, η Αλικαρνασσός, η Ερέτρια, η Γέραζα, και άλλες πολλές πόλεις διέθεταν πλούσιες και καλές βιβλιοθήκες. Όλες οι πόλεις διέθεταν βιβλιοθήκες.
Η Κωνσταντινούπολη επί Κωνσταντίνου (μόλις ολίγων χρόνων χριστιανική) διέθετε στην Ανακτορική Βιβλιοθήκη 150.000 βιβλία, φυσικά γραμμένα από Εθνικούς. Ο Ωριγένης συνέλλεξε στη Συρία τον πρωτάκουστο αριθμό 200.000 ρολών, αντάξιων αριθμητικά και ποιοτικά των συλλογών της Αλεξάνδρειας. Φυσικά δεν υπήρχαν 200.00 βιβλία εκείνη την εποχή γραμμένα από Χριστιανούς (ούτε και ποτέ). Επρόκειτο για βιβλία "Εθνικών", κυρίως και βασικώς Ελλήνων, ή ελληνικές μεταφράσεις ξένων λογίων.
Ο φωτισμένος Φώτιος, Πατριάρχης αλλά βαθύτατα καλλιεργημένος άνθρωπος, μάζεψε στην εποχή του μια βιβλιοθήκη Εθνικών και έγραψε τις περιλήψεις τους στη Μυριόβιβλό του. Σύγχρονός του ο Αρέθας Καισαρείας έβρισκε χρήματα, άφθονα λεφτά, για να αγοράζει από την Αίγυπτο "Νειλέα" βιβλία, δηλαδή τα εναπομείναντα ελληνικά βιβλία σε πάπυρο, δηλαδή τα τελευταία αυθεντικά χειρόγραφα των Ελλήνων (όσα δεν είχαν ακόμα μεταγραφεί και όχι τα υλικώς εναπομείναντα βιβλία των Ελλήνων) και τα μετέγραφε σε περγαμηνές σελίδες. Έλεγε ο Αρέθας ότι τα παπύρινα βιβλία ήσαν σε κακή κατάσταση. Λογικό είναι. Τον Αρέθα τον χώριζαν από τους τελευταίους παραγωγούς κειμένων 5 αιώνες. Και ο πάπυρος δεν διατηρείται πολύ. Ο Αρέθας, αυτός ο ευφυής επίσκοπος, έστελνε στα πέντε σημεία του ορίζοντα, τους πράκτορές του (έζησε τον 9ο αιώνα). Ακριβοπλήρωνε, εκείνοι μοσχαγόραζαν και του τα στελναν για να τα μεταγράψει σε βιβλία τύπου κωδίκων (σχήματος σημερινών βιβλίων και όχι πια ρολών). Το 90% των εθνικών βιβλίων που μετέγραψε ο Αρέθας μαζί με τους αντιγραφείς του, σώθηκε και σήμερα μπορούμε να απολαύσουμε άνετα διαβάζοντάς τα στην ηρεμία του σπιτιού μας.
Αιώνες αργότερα, ένας άλλος φωτισμένος που έγινε επίσκοπος και στη συνέχεια παπικός καρδινάλιος για να σώσει από την ισχυρή του καθέδρα τα βιβλία των Ελλήνων, ο Βησσαρίων, έστησε σπίτι του στη Ρώμη, μια γιγάντια βιβλιοθήκη. Ύστερα έγινε Μαρκιανή Βιβλιοθήκη, είχε κι αυτός σαν τον Φώτιο και τον Αρέθα τους δικούς του "μπιστικούς", τους ατζέντες του, κυρίως στην Κρήτη, και του μετέγραφαν αρχαία βιβλία, έναντι αθρόας αμοιβής. Να ξερε ο κόσμος σήμερα τι κεφάλαια δαπανήθηκαν και τι κόποι και τι περιπέτειες έγιναν για να διαβάζουμε σήμερα ένα σωρό αρχαία βιβλία των Ελλήνων, έναντι μερικών φράγκων.
Όμως, τα άλλα, κρατήθηκαν σε μοναστήρια. Πέρασαν αιώνες που μπορεί και να μην ήξεραν να τα διαβάσουν. Δεν τα χαλούσαν όμως τα βιβλία εκείνα. Τα έκρυβαν με χίλιες παγαποντιές και κόλπα. Μύθος ότι τα χάλαγαν. Αλλιώς σήμερα δεν θα είχε μείνει τίποτα.
Έτσι σώθηκε και κάτι που επέζησε, μεταγραμμένο ποιός ξέρει από ποιόν επίσκοπο και με πόσα πετράδια, γρόσια ή άσπρα, αποκτήθηκε. Είναι ένας θησαυρός λίγων σελίδων, ωφέλιμο και θεραπευτικό κείμενο, για τις βασανισμένες ψυχές. Το έχω δίπλα μου και το μελετώ μέσα στα βάσανά μου τα μαύρα. Είναι το ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ Περί Αλυπίας, του Γαληνού. Μικρό βιβλιαράκι αλλά μεγάλο στο νόημα. Ήταν κρυμμένο σε ράφι της μονής Βλατάδων της Σαλονίκης, με λάθος τίτλο στη ράχη του. Μέσα είχε το περγαμηνό βιβλιαράκι τ'άγιο. Το βρήκε ξεσκαλίζοντας κείμενα για τη διατριβή του Γάλλος σπουδαστής μόλις χτες, το 2004. Σε χρόνο ανύπαρκτο μεταφράστηκε, σχολιάστηκε, επιμελήθηκε, δημοσιεύτηκε στον κόσμο όλο. Υπάρχει και σε εξαιρετική έκδοση και από δικές μας εκδόσεις, της χώρας μας. Πάρτε το αδελφοί μου. Θα το μελετάτε συχνά και θα παίρνετε θάρρος να ζείτε και να πολεμάτε.
Έχει απ'όλα ο κήπος: μυθιστορήματα, ιστορίες, χρονικά, μαθηματικά, ιατρική, τέχνες, φιλοσοφία, ποίηση και θέατρο, γεωγραφία, αστρονομία, γενεαλογία, μυθολογία, ρητορική, πολιτική, παραδοξολογία, επιστολογραφία, χημεία, φυσική, ερωτικά, ανάλυση της τέχνης του Πολέμου, αρχιτεκτονική. Έχει απ'όλα ο κήπος των Ελλήνων. Και είναι φθηνά "προϊόντα". Μέσος όρος 7 με 15 ευρώ το ένα "φρουτάκι". Δροσερό, ηρεμιστικό, γλυκαντικό και αλμυρό και ωφέλιμο ναρκωτικό! Ό,τι θέλεις έχει από γεύσεις, αυτός ο Παράδεισος.
Κάποιοι αναζητούν την χαμένη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας αλλά ενώ έχουν αυτό το κέντημα, αυτό το στολίδι του στοχασμού και της μελέτης, το αγνοούν, το θεωρούν,ίσως, και δύσκολο, απρόσιτο, υπερβολικά δύσπεπτο να προσεγγίσουν.
Μας μάθανε να φοβόμαστε να μπούμε στον κήπο των ελληνικών βιβλίων.
Σ.Ο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου